О.Дашбалбар: Атга чулуу надад байсан бол аль нэгийг нь онох юм сан

О.Дашбалбар 1957 оны хоёрдугаар сарын 10-нд (энэ өдөр) Сүхбаатар аймгийн Наран суманд мэндэлжээ.  О.Дашбалбар бурхан шашин, соёлын өвийг хамгаалах, дэлгэрүүлэх, сэргээх, хийгээд Монголын газар шороо, нийгмийн баялаг, ард түмнийхээ язгуур эрх ашгийг хамгаалахад амь амьдралаа зориулсан нийгэм, соёл,шашин, улс төрийн гарамгай зүтгэлтэн байлаа.

2007 онд “Оюун санааны яруу найраг” ном нь хэвлэгдсэн. Мөн түүний “Гол ус намуухан урсана”, “Газрын төлөөх тулалдаан эхэллээ”, “Оюуны санааны яруу найраг” номуудыг нь Английн монголын уран зохиол судлаач, орчуулагч Саймон Вэккхам Смит англи хэлнээ орчуулан хэвлүүлсэн байдаг. Мөн тэрээр, Монгол улсын 1992 оны шинэ Үндсэн хуулийг батлалцсан АИХ-ын депутат байсан юм.

Түүний ардчиллын үнэн зөв зарчмын төлөө хэрхэн тэмцэж байсныг түүх гэрчилдэг. Д.Сүхбаатарын талбайд болсон Элбэгдорж, Баабар, Бат-Үүл, Батболд тэргүүтэй хэсэг нөхдийн зохион байгуулсан өлсгөлөнг зогсоохыг шаардаж, “албан тушаалын төлөө ардчилалд аюул учирсан гэж худал хэлж байна” хэмээн зоригтойгоор хэлж байв. 

Нэгэн нэвтрүүлгийн үеэр О.Дашбалбар агснаас, “Шударга биш хүмүүст хандсан таны нэгэн шүлгийн мөр бий. Атгахан чулуу надад байдаг бол, аль нэгийг нь онох юм сан гэж. Хэрвээ танд өнөөдөр энэ атга чулууг өгвөл хэнийг та ономоор байна вэ? гэж сэтгүүлч асуухад “атганд даанч цөөхөн чулуу багтах юм даа. Газраа гадаадынханд худалдъя гэж байгаа хүмүүсийн духанд нь гөвчихмөөр санагддаг юм. Би тэднийг эх орноосоо урвагчид л гэж боддог” хэмээн хариулсан байдаг. 

 

Өнөөдөр түүний 68 насны ойг санан дурсан, "Залуус дүү нартаа хүргэх шүлэг "-ийг хүргэж байна. 

 

"Залуус дүү нартаа хүргэх шүлэг " 

Үзээд өнгөрөх амьдралыг мөнхийн юм шиг бодож
Үдлээд буцах хорвоог үүрдийн юм шиг сэтгэж
Залуу, идэр насаа хөгшрөхгүй юм шиг санаж
Замба тивийн элгэн дээр туйлж яваа дүү минь
Өнгө энэ алаг хорвоо дээр
Өөрийн сайндаа чи тєрєєгvй
Өдөр өдрийн нарыг үзэж, тэнгэрийг харах
Өндөр их тавилан хайрласан аав, ээждээ баярла
Үдшийн цэнгээний газар согтуу юм шиг дарвиж
Үеийн хонгор бүсгүйтэй мансууран цэнгэж явахад
Насан буурал ээж чинь үнээний дэлэн шувтарч
Намрын хүйтэн шөнө, зэлэн дээр жихүүцэж суугаа
Амтат бяслаг, хуруу зузаан өрмий нь
Амьхандаа чамд л хадгалж, замын унаа хүлээнэ.
Өр авлага нэхэхгүй эхийн сэтгэлийг хүүхнvvд орлохгvй ээ
Өвөл болохоос урьтаж, ээждээ нэг очоорой
Эгэмий чинь яс хугарахад аавын тань цээж өвдөж
Эдгэртэл нь адилхан шархтай явдаг шvv…
Ширхэг ширхэгээр цайсан үс нь чамайг хvлээсэн хоногуудын тоо,
Шинэ цасаас урьтаж, аавдаа нэг очоорой!
Өвлийн шөнө талд яваа аавыгаа үе үе санаарай,
Өөрөө чи дулаан хөнжилдөө хэвтэж буйдаа гэмшээрэй
Зуун олон хоног хөдөлж, олж хураасан бvхнээ
Зарж үрж, бөөн бөөнөөр нь чамд л харамгүй илгээх юм.
Зоогийн газар чи тvvнийг нь шар айраг болгож
Зовж амьдарсан эцгийнхээ хөлсийг уух хэрэггүй
Энд чи буруутаж явахад эцгийн чинь нэр доргино.
Эрдэнэт буурлаа хайрлаагvй бол, эх орноо хайрлах ч юу л бол
Амьдрал туршдаа хайрлаж явах аав гэдэг хvн
Алтан нар шиг ганцхан юм шvv
Үр хvvхэд төрлөө гэж баярлаж явах цагтаа
Үсэн буурал өтгөсийг хаа нэгтээ нутаглуулж буйг санаарай
Хоног өдрүүдийг жаргалтай үлдээ ч, дүү минь
Хорвоогийн юм бvхэнд эцэс буйг санаарай
Орчлонгийн шуугиан, амьтан хүний хэл ам,
Орон хотын утаа униараас холдож
Аян замын тоосоо гvвээд
Аавынхаа гэрийн босгыг алхаж нэг үзээрэй
Эргэнэгийн тэндээс хувин сав хангинуулж
Ээж чинь “хvv минь” гэсээр босож ирнэ.
Амсар дүүрэн цайтай гангар шаазангаа алдаж
Азай буурал хөгшин яахаа мэдэхгvй сандчина.
Аав чинь гэрийнхээ хойморт Алтайн уул шиг ханхайж
Алив нэгэнд барьц алдахгvй уужуу тайван сууна.
Манан нэвтлэх од шиг нүд нь гялалзаж
Малгайгаа өмсөж, нударгаа засаж, ирж үнсvvлэхийг чинь хvлээнэ.
Төрсөн гэр чинь дулаахан, галын илчинд чи нозоорч
Төгөлдөр орчлонгийн диваажин эцгийн гэр болохыг мэдэрнэ.
Морьд үүрсэх хээр талдаа аргалын утаа үнэрлэж
Модон тагштай өрөм идэж, ээжийнхээ гараас цай ууна.
Тансаг сайхныг нь бишрэн, орчлон ертөнцөөр хэрэн явлаа ч
Тал нутагт наран мандаж, гэрийн цэнхэр утаа суунаглаж,
Хуйлран давхих зээрийн сүрэг, толгод дамжихаас илүү сайхныг
Хурмастын доор vзээгvйгээ мэдэрнэ чи
”Моод хөөсөн хотын ганган хүүхнээс илүүгээр чи
Монгол дээлтэй, хөдөөгийн бор бvсгүйг хайрлана
Өвгөн хорвоод зуун жил амьдрахгvй ч, хогшил хураагчаас
Өвлийн шөнө моддыг өрөвддөг аавыгаа илүү ойлгоно чи
Харь холын шуугиант хот неоны гэрэл, машины чимээнээс
Харгуй зам, булаг шанд, хоттой хонио илvv ойлгоно чи
Ухаан балартам тачигнасан эстрад хєгжмийн чимээнээс илvv
Учирлаж аргадсан ардын дуундаа дасна чи.
Дээдийн номтой мэргэдийг эрж, дэлхийгээр тэнэх хэрэггvй
Дэргэдээ байгаа суут ухаантныг дэндүү ойшоолгүй явснаа бод
Ариун үнэн, зовлон бэрх, хайр ухааны
Амин голд нэвтэрсэн мэргэд
Аав, ээж хоёр чинь юм шvv
Амьдрал тэднийг гүн ухаанд сургаж
Адгийн муу амьтныг ч өршөөх аугаа их сэтгэлтэй болгожээ.
Ачит ээждээ алчуур аваачих хэрэггvй
Аавдаа шил юм өгөх хэрэггvй,
Айлын хvvхэд хуурах хэдэн чихэр ч хэрэггvй
Аль алинаар нь тэд дутаагvй
Эрт цагт гэрээсээ гарсан өөрийгөө л
Ээж, аав хоёртоо хvргэж ег
Эрийн цээнд хvрсэн чамайг харахаас илvv
Эрхэм бэлэг хегшчүүлд үгvй ээ
Учир мэдэхгvй нялх багадаа ч,
Ухаан суусан идэр насандаа ч,
Уул овоо шиг л юмыг ах нь
Улс амьтанд амлаж явлаа!
Асарч тэтгэсэн ээж, аавынхаа
Ачийг нэг мөсөн хариулж
Амтатныг идүүлж, өнгөтийг өмсгөж
Алтан аяганаас уулгахын дайтай
Андуурч, эндүүрч явлаа.
Одоо л ээж, аавыгаа жаргаая гэтэл
Орчлонгийн тоглоом даанч хатуу
Алба ажлын эрхээр газар алс одоод
Аян замыг хороосоор яаран яарсаар ирэхэд
Аав минь энэ хорвоогоос явчихсан байлаа
“Хүүтэйгээ л нэг уулзмаар байна даа” гэж ээжид минь хэлсэн гэдэг
Хүслийн сүүлч нь ганцхан энэ л байсан юм шvv
Чи зэмлэл хvлээж, зэргийн нөхөддөө орхигдож болно
Чи зээрийн янзага шиг хөөрхөн бvсгүйдээ хаягдаж болно
Харин аав, ээж чинь сэрүүн тунгалаг байж
Харьж ирэхийг чинь хүлээхээс илүү жаргалыг
Хамаг орчлонгоос хайж эрэвч олохгүй
Алдааг минь та нар бvv давтацгаа
Аав, ээжийгээ амьдад нь амжиж баярлуулцгаа
Алтан дэлхийд үүнээс илvv гавъяаг ах нь мэдэхгvй ээ
Үзээд өнгөрөх амьдралыг мөнхийн юм шиг бодож
Үдлээд буцах хорвоог үүрдийн юм шиг сэтгэж
Залуу, идэр насаа хөгшрөхгүй юм шиг санаж
Замба тивийн элгэн дээр туйлж яваа дүү минь
Өнгө алаг хорвоо дээр
Өөрийн сайндаа чи төрөөгvй
Өдөр өдрийн нарыг үзэж, тэнгэрийг харах
Өндөр их тавилан хайрласан аав, ээждээ баярла