СУРВАЛЖИЛГА: 20 мянган төгрөгт 1 кг мах л авч байна

Хаврын улиралтай золгож буй эдгээр өдрүүдэд иргэдийн сэтгэлийг гонсойлгох нэг асуудал нь махны үнэ байдаг. Шинэ, нойтон махны хэрэглээ өмнөх саруудыг бодоход хаврын улиралд илт нэмэгддэг билээ. Өргөн хэрэглээний гол нэрийн бүтээгдэхүүн болох махны үнэ тэнгэрт хадаж, иргэдийн худалдан авах чадвар газарт унажээ. Махны үнийн талаар сурвалжилга бэлдэхээр “Хүчит шонхор” захыг зорьж очсон юм.

Лангуу, тавиур дээрх махыг иргэд сонжин харж, үнийг асуухаас биш худалдаж авах нь ховор харагдана. Үхрийн мах, ястай нь 16-17 мянга, цул нь 17.500-18.500 төгрөгийн хооронд байна. Харин хонины мах 15.500-16 мянган төгрөг байна. Худалдагчдаас үнийн өсөлтийн талаар лавлаж асуухад “Махны нийлүүлэлт ер нь өмнөх саруудаас ховордсон, өвөлжилт хүнд байсан аймгуудаас бага хэмжээгээр мах ирж байгаа. Ихэнх аймгуудад ч хаваржилт муухан болж байна, үүнээс л болж байгаа. Өглөө мах ахиу ирвэл арай наанатай үнэтэй, бага хэмжээтэй ирвэл мэдээж зохих хэмжээгээр нэмдэг” гэсэн юм. Харин иргэдийн хувьд "Махны үнийн өсөлт авч байгаа цалинтай даанч уялдахгүй юм" хэмээн халаглах нь олон  байлаа.

Иргэн: Одоо үхрийн мах 18 мянган төгрөг гэдэг чинь хорин мянган төгрөгтэй ирэхэд ганц килограмм мах л авах нь байна шүү дээ, Тэгэхээр хямдаа бодоод нөөцийн мах авмаар байгаа ч амт султай, яс ихтэй жаахан онцгүй байдаг юм. Тэглээ ч ялгаагүй л үнэ нь нэмэгдсэн байна билээ”. Нөөцийн үхрийн ястай мах 10700 төгрөг, хонины ястай мах 8600 төгрөг, ямааны ястай мах 6400 төгрөгийн ханштай байна. Гэвч амт чанарын хувьд иргэд дурамчхан байгаа нь тэдний ярианаас илт байлаа.

Иргэн: Цалин маань сарын эхэн, сарын сүүл гээд хоёр хэсэг буудаг юм. Эхний удаад 350 мянган төгрөг авна. Тэрнээсээ байр, ус, тог, хүүхдүүдийн хэрэглээнд өгөөд ард нь бараг үлдэхгүй шахуу. “Хүчит шонхор” захаас хааяа л нэг мөнгө арай илүү үлдсэн үедээ ирж мах авдаг юм. Бусад үед нь гэрийнхээ ойролцоо дэлгүүрээс жижиглэж мах авдаг. Илүү мөнгө үлдлээ гээд ч мах нь үнэтэй юм чинь бараг л нөөцөлж чадахгүй байгаа.

Худалдагч: Аймгуудаас мах нийлүүлэх нь ховордсон нь үнэн, гэхдээ Хятад ченжүүд ч мөн худалдаж аваад байгаа нь нууц биш. Малчид зах руу нийлүүлснээс, хятадуудад өгсөн нь арай хэдэн цаасны илүү байгаа л байх. Ойрын үед гэхэд иргэд бага хэмжээгээр, таллаж, хувааж л мах авч байна шүү дээ. Бид авч байгаа үнэ дээрээ бараг нэмэхгүй шахуу л зарж байгаа” гэх мэтчилэн асуудлуудыг ярьсан юм.

Жил жилийн хавар ийнхүү махны үнэ тэнгэрт хаддагт иргэд бухимдсаар. Энэ сарын 15-16-ний өдрүүдэд нөөцийн махны өргөтгөсөн худалдаа зохион байгуулагдахаар болсон. Энэ тухайд иргэд “Савлахдаа яс махыг нь тэнцүүхэн байлгах тал дээр анхаарахгүй бол уут дүүрэн яс авч, хаврыг тэнхээтэй давна гэдэг хэцүү шүү дээ” хэмээн ярьж байлаа.

Статистикийн үндэсний хорооны 2023 оны дөрөвдүгээр сарын 3-нд хийсээр судалгаагаар ,

• Хонины ястай махны үнэ өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 8.28 хувиар буюу 1,080 төгрөгөөр өссөн,
• Хонины цул махны үнэ өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 13.04 хувиар буюу 1,755 төгрөгөөр өссөн байна.
• Үхрийн ястай махны үнэ өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 4.31 хувиар буюу 663 төгрөгөөр өссөн,
• Үхрийн цул махны үнэ өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 4.44 хувиар буюу 773 төгрөгөөр өссөн байна.
• Адууны ястай махны үнэ өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 1.63 хувиар буюу 200 төгрөгөөр өссөн,
• Ямааны ястай махны үнэ өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 10.34 хувиар буюу 1,000 төгрөгөөр тус тус өссөн үзүүлэлт гаржээ.

Тэгвэл өнөөдөр (2023.04.14) эдгээр үзүүлэлт өсөөгүй бөгөөд энэхүү нэмэгдсэн үнийн ханш сарын хугацаанд тогтмол байжээ.

А.Сайханбаяр